Bij het nieuwe werk zullen de dansers en danseressen de kralen vervangen. Ik ben een grote stoffen band aan het maken van c.a. 1.20m en een diameter van 5 m, die gemonteerd kan worden aan twee punten, of die op twee punten vastgehouden kan worden door danseressen. De stoffen band moet je zien als het nylonkoord bij het orginele werk. Het is de bedoeling dat de dansers en danseressen in de band opzij kunnen leunen. Van bovenaf zou het er ongeveer zo uit moeten komen te zien:
PROMOtekst door Stijn Hooijer:
Marleen Andela gebruikt de vier weken tijdens PROMO om een verandering in haar werk te forceren, opdat het werk haar ontstaansproces toont en daardoor beter communiceert met de toeschouwer. Vier re-enactments, nieuwe versies van bestaand werk, zijn het doel.
Andela is in 2008 afgestudeerd aan Academie Minerva met als specialisatie beeldhouwkunst. Smaakvolle, zinnelijke objecten van draden, stoffen, kralen en elastiekjes ontstaan onder haar handen. Ook werkt zij met papier, video en computer. Wiskundige principes dienen als uitgangspunt, uit een behoefte haar esthetische beelden binnen een vastgesteld kader vorm te geven en niet puur vanuit haar intuïtie te werken.
De Fibonaccireeks is een van de wiskundige stelregels die Andela gebruikt in haar werk. Binnen deze sequentie is elk element de som van de twee voorgaande elementen, beginnend met 0 en 1. Algemeen wordt aangenomen dat de navolging van een dergelijk logisch principe een harmonieus, esthetisch beeld oplevert. Voorwaarde hierbij is dat er niet wordt afgeweken van de vooropgestelde verhoudingen.
Dit blijkt echter bij het werken in de zintuiglijke wereld haast ondoenlijk. Andela moet de onstoffelijke wiskundige verhoudingen transformeren naar de werkelijkheid van de zwaartekracht om tot haar sculpturen te kunnen komen. Dit gaat niet zonder slag of stoot. Voor een hangende elastiekenbundel uit 2007, waarin één elastiekje aan drie andere elastiekjes is verbonden, werd zij verrast door de zwaartekracht. Ondanks berekeningen, bezweken enkele elastiekjes. In plaats van opnieuw de krachten te berekenen, zodat de bundel intact blijft, raakt Andela geïntrigeerd door de waarde van de ‘mislukking’. In tegenstelling tot wat zij eerst dacht, hoeft de perfecte uitwerking van een hypothese niet de beste uitkomst te zijn. Ook in een werk, waarin niet alles klopt, kan schoonheid ontstaan. Als gevolg van deze ontdekking legt ze niet meer alles van te voren vast, maar laat ze het onverwachte toe tijdens het ontstaansproces.
In 2006 maakt Andela voor het eerst een sculptuur met een wiskundig principe als uitgangspunt. Het werk bestaat uit een tiental nylondraden met kralen die in bogen tussen twee muren hangen. De kralen bevinden zich aan de twee uiteinden van de draden en bepalen door hun gewicht de kromming van de boog. Het gaat om de invloed van de twee uiteinden op het geheel. Als er aan de ene kant kralen bij komen, verandert de kromming aan het andere uiteinde en daarmee de kromming van de hele boog.
De sculptuur is een prachtige esthetische constructie, maar het is een statisch eindproduct. Het ontstaansproces, waarbij verschillende draden na elkaar worden opgehangen, is voor de toeschouwer niet zichtbaar. Andela wil juist de ontwikkeling incorporeren in het eindproduct. Tijdens PROMO wil ze daarom deze statische installatie omvormen tot een dans, omdat in een dans het proces onderdeel is van het werk zelf. De twee polen die in de kralendraden van invloed op elkaar zijn, dienen als uitgangspunt voor de dans die door jonge dansers van dansschool La Danse uit de Hofstraat wordt uitgevoerd. Zij moeten zich bewegen binnen een stoffen constructie van Andela en dat blijkt niet eenvoudig. In plaats van twee polen zijn er nu meer polen die invloed op elkaar uitoefenen. Om tot een goed werk te komen is een continue interactie tussen Andela, de dansers en de lerares onontbeerlijk.
Het vormgeven van een dans is niet Andela’s eerste poging om het ontstaansproces onderdeel van het eindproduct te laten zijn. In een video-installatie uit 2008 is haar interesse voor het maakproces al zichtbaar. Op drie schermen stroomt water uit een kraan in een blauwe emmer. Andela heeft drie keer dezelfde kraan en emmer gefilmd, maar de standen van de kraan gevarieerd. De eerste keer staat de kraan vol open, de tweede keer half open en de laatste keer een klein beetje. Steeds duurt het langer voordat de emmer vol is en Andela heeft het langzaamst stromende water als leidraad genomen voor de duur van alle filmpjes. Elke video duurt 10.50 minuten en dat geeft een vervreemdend effect, dat alleen met behulp van het medium video zichtbaar kan worden gemaakt. De manipulatie van de tijd is echter niet waar het om gaat in dit werk. Van belang is de samenhang tussen de video’s. Andela: “De snelheid waarmee het water stroomt, staat in verbinding met de vertraging van het beeld.”
De re-enactment van dit werk bestaat wederom uit drie schermen, waarin dit keer een stuiterbal de hoofdrol speelt. Andela laat de bal los, staande op een ladder en filmt de stuiterende bal. Net als bij de geopende kraan, bemoeit Andela zich met de snelheid van de stuiters. Het effect is veel dynamischer dan bij het stromende water, aangezien de bal veel heftiger stuitert dan de emmer volloopt. Anders dan gedacht blijft het meditatieve gevoel dat bij het langzame proces van het water aanwezig was, bij het nieuwe werk achterwege.
De nadruk op het proces staat ook centraal in de re-enactment van een werk uit 2007. Het oorspronkelijke werk bestaat uit zwart biesband dat volgens de fibonaccireeks in steeds grotere hangende bogen in de hoek van een ruimte is bevestigd. De bogen beginnen op ooghoogte, omdat Andela de wiskundige verhoudingen ten opzichte van haar lichaam en de ruimte wilde onderzoeken. Het ontstaansproces heeft zij gefilmd, maar stemde haar ontevreden vanwege de dominante aanwezigheid van zichzelf in beeld. Voor PROMO heeft zij het band opnieuw aan de muur bevestigd en de ontwikkelingsgang zo gefilmd dat alleen haar armen in beeld verschijnen. De vraag blijft echter of haar doel - dat de verhoudingen tussen de bogen, zijzelf en de ruimte centraal staan - nu wel bereikt is.
In het werken met video blijkt veel anders uit te komen dan gedacht, net als eerder bij het experimenteren met elastiekjes. Verrassing lijkt een integraal onderdeel van haar werkproces. Ongeacht of het getuigt van een goede werkmethode, wordt Andela gefascineerd door het onverwachte en laat ze zich leiden door de omstandigheden. In haar keuze voor de interactie met mensen is dat onvermijdelijk. In de ‘kralendans’ bleek immers dat elke danser invloed op het eindproduct heeft, niet alleen Andela zelf.
Andela is bereid zich over te geven aan de welwillendheid van een ander, zoals goed te zien is in de benadering van de uitnodiging voor haar presentatie. De uitnodiging vormt een re-enactment van een zeefdruk met een getekende lijn waar transparante lagen overheen zijn gedrukt totdat de lijn onderin beeld was verdwenen. Voor PROMO herhaalt Andela dit idee met een stapeling van doorzichtige sheets. Het blijkt dat een lijn verdwijnt onder een stapel van veertig sheets. Op een langwerpig karton heeft ze veertig lijnen uitgezet, zigzaggend ten opzichte van elkaar en aan de hand hiervan de sheets in verschillende formaten gesneden. Het resultaat is een schuinsaflopende stapeling.
Andela bevestigt elke genummerde sheet aan een uitnodiging en legt ze op onverwachte plekken in de stad. Iedereen kan de uitnodiging vinden en daarmee hoopt ze ook mensen buiten de kunstwereld te interesseren. Via de uitnodiging wordt de vinder gevraagd de sheet mee te nemen naar haar presentatie. Andela geeft zich daarmee over aan het publiek. Het risico bestaat immers dat niemand een sheet meeneemt. Ze is zich daarvan bewust, maar ziet dat juist als het belang van dit experiment. De uitkomst vormt de representatie van het moment, niet meer, maar ook niet minder.
Een grote stap lijkt het van de rigide verhoudingen uit de wiskunde naar de overgave aan een willekeurige situatie. Beide polen zijn echter belangrijk voor Andela en het gaat haar om de reis van de een naar de ander. Haar interesse voor exacte vakken ontwikkelde zij op de middelbare school, maar een bèta-wetenschapper is ze nooit geworden. Andela is een kunstenaar voor wie de interactie met haar omgeving - de wederzijdse beïnvloeding - essentieel is.
Stijn Hooijer
Geen opmerkingen:
Een reactie posten