PROMO 17: Marleen Andela

Derde re-enactment:




PROMOCoaching Linda Nijenhof

Beste Marleen,

Kort in tijd maar intensief van karakter, zo herinner ik mij ons gesprek. Een paar weken had je de tijd, 4 om precies te zijn, om 4 re-enactments te maken van 4 ‘oude’ werken. De concentratie, helderheid en subtiliteit die uit je bestaande werk spreekt, lijk je in deze periode van onderzoek te (willen?) doorbreken om je te laten meevoeren door de vele mogelijkheden die op je weg komen. Het onderzoek binnen PROMO is uitgebreid en de vragen die je jezelf stelt zijn zeer uiteenlopend.
Verrast ben ik door de ongedwongenheid van bepaalde keuzes die je maakt bijvoorbeeld voor het doen van onderzoek binnen voor jouw nieuwe disciplines en media. Dit is iets wat me bevreemd gezien de strenge en doordachte concepten die je als uitgangspunt en leidraad voor je werk lijkt te nemen. Onderzoek naar het concretiseren van beweging en aandacht voor het ontstaansproces leiden tot het maken van een choreografie voor een dansgroepje of het ter hand nemen van een videocamera. Beide relatief onbekende terreinen voor jou. Dat elke discipline en elk medium zo zijn mediumspecifieke eigenschappen heeft die (gewild of ongewild) een rol gaan/kunnen spelen binnen (het ontstaansproces van) een werk is een onderwerp waar we voornamelijk over gesproken hebben. Een choreografie en een medium als video brengen eigen mogelijkheden, uitdagingen en consequenties met zich mee. Deze ervaar je gedurende het onderzoeksproces, maar ze lijken je soms eerder te overkomen en te overspoelen, dan dat je ze binnen je werk kunt inzetten.
Interessant wordt het als je binnen een van de werken (met ritmisch stuiterende ballen) dichter bij je oorspronkelijke concept blijft en speelt met de eigenschappen van het door jou gehanteerde medium. Niet de omstandigheden of het medium vieren de boventoon, maar jij neemt de regie meer in handen! Het is in dit werk dat ik iets van de oorspronkelijke concentratie en helderheid terugzie.

Groet,
Linda Nijenhof



Momenteel ben ik bezig met het uitsnijden en het nummeren van de sheets voor op de uitnodigingen. Als de uitnodigingen klaar zijn dan zal ik ze op 15 , 10 verschillende lokaties in de stad versprijden. Binnenkort meer...
























Reactie PROMOcoach Anno Dijkstra:

Beste Marleen,

Het waren intensieve gesprekken afgelopen december waarin veel ter sprake is gekomen. Wat mij opviel was de tegenstelling tussen de eenvoud in je bestaand werk en de complexiteit en veelheid in je onderzoek tijdens PROMO.
Het was alsof je explodeerde in ideeën, alles was interessant en een aanleiding voor een beeld. Als een lawine kwamen ze op me af.

De eenvoud in je werk raakt me, het is een oprechte verwondering naar processen, natuurkunde, tijd. Die verwondering maak je zichtbaar in de laatste werken (stuiterballen, emmers water) door het poëtisch te benaderen. Dit in tegenstelling tot je pragmatische benadering van waaruit je begonnen bent. Dit is naar mijn mening een belangrijke stap geweest, het toe laten van die poëzie.
De hoeveelheid daarentegen zie ik niet als positief. Je laat je erg leiden door wat er in je onmiddellijke omgeving wordt gezegd, gebeurt of te zien is maar gaat voorbij aan de vraag wat voor jou nu essentieel is en aan de eisen die je autonome werk stellen. Bijvoorbeeld het begin en einde van de video met de emmers water die vol stromen. Het werk is helder, poëtisch en streng, maar vreemd genoeg onhelder en inconsequent in het begin en einde, terwijl daar de finesse van het werk liggen, daar ligt de kans op een goed werk.
Tijdens PROMO heb je als ik het goed tel 4 onderzoeken gestart, de uitkomsten van die onderzoeken kregen weinig kans op reflectie doordat er steeds weer iets anders gebeurde. Dit is jammer, alle uitgangspunten waren naar mijn mening interessant maar hebben door de veelheid niet de kans gehad dat ook werkelijk te worden.
Je verlangen naar een directe publieksparticipatie straalde in drie projecten door. Zoals je inmiddels ontdekt hebt, komt daar veel bij kijken. Het kunstwerk krijgt dan een sterke sociale kant, het gedrag van mensen verschilt enorm en is ondermeer afhankelijk van de sociale ruimte. Het idee van de uitnodigingen sprak me aan maar verdiende veel meer aandacht dan het nu gekregen heeft. Hoe krijg je niet kunstminnend publiek zo ver dat ze iets voor jou gaan doen. Essentiele vragen heb je daar niet over gesteld. Alleen al de vraag of je het zelf zou doen. Toen ik dat vroeg zei je onmiddellijk dat je het zelf zou doen maar dat was een gemakkelijk antwoord. Je had geen voorbeeld wanneer je dat zelf overkomen was en kon niet controleren of je vermoeden ten opzichte van jezelf ook werkelijk klopt. Juist dit soort zaken hebben veel aandacht nodig anders blijft het bij een halfslachtige poging.

Je hebt de afgelopen jaren in je studie en werk grote stappen gemaakt veel geleerd en ziet nu om je heen enorm veel beeldende mogelijkheden die je eerder niet gezien hebt. Dit talent, het zien van al die mogelijkheden is onmisbaar voor je kunstenaarschap maar tegelijk zijn niet al die mogelijkheden relevant voor jou en je kunst. De komende jaren zul je een weg moeten vinden om die essentiële vraag te vinden, en zoeken door wat en wie je je laat leiden. Misschien is het voor jou nu belangrijk om vooral veel te doen, je in de breedte te ontwikkelen. Ik zou je willen adviseren om bij je leest te blijven en vanuit je werk steeds kleine stappen te maken en de uitdaging te zoeken in het vinden van de juiste vorm voor je concept. (zie stukje over video met emmer water). In die werken zie ik een eigenheid die ik niet vaak ben tegengekomen.
Succes met je kunstenaarsschap.
met vriendelijke groet,

Anno Dijkstra

PROMO 17: Marleen Andela

De band is af en vanavond hebben we ermee geoefend. In vind het erg leuk en leerzaam om te ontdekken wat er bij komt kijken om een idee in de praktijk te brengen. Zowel bij de dans als bij het maken van de band komt veel meer kijken dan dat ik van te voren had gedacht. In het begin verliep het oefenen chaotisch, het was even aftasten wat allemaal kon met de band. Gelukkig had Carla van Zanten veel ideeën. Voor de dans in de band is het belangrijk dat alles goed synchroon verloopt, want omdat iedereen een kracht uitoefent op het geheel, hebben alle dansers en danseressen invloed op elkaar. Volgende week gaat Carla van Zanten eerst een kleine choreografie instuderen met de groep, om als het ware droog te oefenen. Halverwege de les zullen we beginnen om de choreografie toe te passen in de band, om te kijken wat het resultaat is.

PROMO 17: Marleen Andela

Bij het nieuwe werk zullen de dansers en danseressen de kralen vervangen. Ik ben een grote stoffen band aan het maken van c.a. 1.20m en een diameter van 5 m, die gemonteerd kan worden aan twee punten, of die op twee punten vastgehouden kan worden door danseressen. De stoffen band moet je zien als het nylonkoord bij het orginele werk. Het is de bedoeling dat de dansers en danseressen in de band opzij kunnen leunen. Van bovenaf zou het er ongeveer zo uit moeten komen te zien:
























PROMOtekst door Stijn Hooijer:


Marleen Andela gebruikt de vier weken tijdens PROMO om een verandering in haar werk te forceren, opdat het werk haar ontstaansproces toont en daardoor beter communiceert met de toeschouwer. Vier re-enactments, nieuwe versies van bestaand werk, zijn het doel.

Andela is in 2008 afgestudeerd aan Academie Minerva met als specialisatie beeldhouwkunst. Smaakvolle, zinnelijke objecten van draden, stoffen, kralen en elastiekjes ontstaan onder haar handen. Ook werkt zij met papier, video en computer. Wiskundige principes dienen als uitgangspunt, uit een behoefte haar esthetische beelden binnen een vastgesteld kader vorm te geven en niet puur vanuit haar intuïtie te werken.
De Fibonaccireeks is een van de wiskundige stelregels die Andela gebruikt in haar werk. Binnen deze sequentie is elk element de som van de twee voorgaande elementen, beginnend met 0 en 1. Algemeen wordt aangenomen dat de navolging van een dergelijk logisch principe een harmonieus, esthetisch beeld oplevert. Voorwaarde hierbij is dat er niet wordt afgeweken van de vooropgestelde verhoudingen.
Dit blijkt echter bij het werken in de zintuiglijke wereld haast ondoenlijk. Andela moet de onstoffelijke wiskundige verhoudingen transformeren naar de werkelijkheid van de zwaartekracht om tot haar sculpturen te kunnen komen. Dit gaat niet zonder slag of stoot. Voor een hangende elastiekenbundel uit 2007, waarin één elastiekje aan drie andere elastiekjes is verbonden, werd zij verrast door de zwaartekracht. Ondanks berekeningen, bezweken enkele elastiekjes. In plaats van opnieuw de krachten te berekenen, zodat de bundel intact blijft, raakt Andela geïntrigeerd door de waarde van de ‘mislukking’. In tegenstelling tot wat zij eerst dacht, hoeft de perfecte uitwerking van een hypothese niet de beste uitkomst te zijn. Ook in een werk, waarin niet alles klopt, kan schoonheid ontstaan. Als gevolg van deze ontdekking legt ze niet meer alles van te voren vast, maar laat ze het onverwachte toe tijdens het ontstaansproces.

In 2006 maakt Andela voor het eerst een sculptuur met een wiskundig principe als uitgangspunt. Het werk bestaat uit een tiental nylondraden met kralen die in bogen tussen twee muren hangen. De kralen bevinden zich aan de twee uiteinden van de draden en bepalen door hun gewicht de kromming van de boog. Het gaat om de invloed van de twee uiteinden op het geheel. Als er aan de ene kant kralen bij komen, verandert de kromming aan het andere uiteinde en daarmee de kromming van de hele boog.
De sculptuur is een prachtige esthetische constructie, maar het is een statisch eindproduct. Het ontstaansproces, waarbij verschillende draden na elkaar worden opgehangen, is voor de toeschouwer niet zichtbaar. Andela wil juist de ontwikkeling incorporeren in het eindproduct. Tijdens PROMO wil ze daarom deze statische installatie omvormen tot een dans, omdat in een dans het proces onderdeel is van het werk zelf. De twee polen die in de kralendraden van invloed op elkaar zijn, dienen als uitgangspunt voor de dans die door jonge dansers van dansschool La Danse uit de Hofstraat wordt uitgevoerd. Zij moeten zich bewegen binnen een stoffen constructie van Andela en dat blijkt niet eenvoudig. In plaats van twee polen zijn er nu meer polen die invloed op elkaar uitoefenen. Om tot een goed werk te komen is een continue interactie tussen Andela, de dansers en de lerares onontbeerlijk.

Het vormgeven van een dans is niet Andela’s eerste poging om het ontstaansproces onderdeel van het eindproduct te laten zijn. In een video-installatie uit 2008 is haar interesse voor het maakproces al zichtbaar. Op drie schermen stroomt water uit een kraan in een blauwe emmer. Andela heeft drie keer dezelfde kraan en emmer gefilmd, maar de standen van de kraan gevarieerd. De eerste keer staat de kraan vol open, de tweede keer half open en de laatste keer een klein beetje. Steeds duurt het langer voordat de emmer vol is en Andela heeft het langzaamst stromende water als leidraad genomen voor de duur van alle filmpjes. Elke video duurt 10.50 minuten en dat geeft een vervreemdend effect, dat alleen met behulp van het medium video zichtbaar kan worden gemaakt. De manipulatie van de tijd is echter niet waar het om gaat in dit werk. Van belang is de samenhang tussen de video’s. Andela: “De snelheid waarmee het water stroomt, staat in verbinding met de vertraging van het beeld.”
De re-enactment van dit werk bestaat wederom uit drie schermen, waarin dit keer een stuiterbal de hoofdrol speelt. Andela laat de bal los, staande op een ladder en filmt de stuiterende bal. Net als bij de geopende kraan, bemoeit Andela zich met de snelheid van de stuiters. Het effect is veel dynamischer dan bij het stromende water, aangezien de bal veel heftiger stuitert dan de emmer volloopt. Anders dan gedacht blijft het meditatieve gevoel dat bij het langzame proces van het water aanwezig was, bij het nieuwe werk achterwege.

De nadruk op het proces staat ook centraal in de re-enactment van een werk uit 2007. Het oorspronkelijke werk bestaat uit zwart biesband dat volgens de fibonaccireeks in steeds grotere hangende bogen in de hoek van een ruimte is bevestigd. De bogen beginnen op ooghoogte, omdat Andela de wiskundige verhoudingen ten opzichte van haar lichaam en de ruimte wilde onderzoeken. Het ontstaansproces heeft zij gefilmd, maar stemde haar ontevreden vanwege de dominante aanwezigheid van zichzelf in beeld. Voor PROMO heeft zij het band opnieuw aan de muur bevestigd en de ontwikkelingsgang zo gefilmd dat alleen haar armen in beeld verschijnen. De vraag blijft echter of haar doel - dat de verhoudingen tussen de bogen, zijzelf en de ruimte centraal staan - nu wel bereikt is.

In het werken met video blijkt veel anders uit te komen dan gedacht, net als eerder bij het experimenteren met elastiekjes. Verrassing lijkt een integraal onderdeel van haar werkproces. Ongeacht of het getuigt van een goede werkmethode, wordt Andela gefascineerd door het onverwachte en laat ze zich leiden door de omstandigheden. In haar keuze voor de interactie met mensen is dat onvermijdelijk. In de ‘kralendans’ bleek immers dat elke danser invloed op het eindproduct heeft, niet alleen Andela zelf.

Andela is bereid zich over te geven aan de welwillendheid van een ander, zoals goed te zien is in de benadering van de uitnodiging voor haar presentatie. De uitnodiging vormt een re-enactment van een zeefdruk met een getekende lijn waar transparante lagen overheen zijn gedrukt totdat de lijn onderin beeld was verdwenen. Voor PROMO herhaalt Andela dit idee met een stapeling van doorzichtige sheets. Het blijkt dat een lijn verdwijnt onder een stapel van veertig sheets. Op een langwerpig karton heeft ze veertig lijnen uitgezet, zigzaggend ten opzichte van elkaar en aan de hand hiervan de sheets in verschillende formaten gesneden. Het resultaat is een schuinsaflopende stapeling.
Andela bevestigt elke genummerde sheet aan een uitnodiging en legt ze op onverwachte plekken in de stad. Iedereen kan de uitnodiging vinden en daarmee hoopt ze ook mensen buiten de kunstwereld te interesseren. Via de uitnodiging wordt de vinder gevraagd de sheet mee te nemen naar haar presentatie. Andela geeft zich daarmee over aan het publiek. Het risico bestaat immers dat niemand een sheet meeneemt. Ze is zich daarvan bewust, maar ziet dat juist als het belang van dit experiment. De uitkomst vormt de representatie van het moment, niet meer, maar ook niet minder.
Een grote stap lijkt het van de rigide verhoudingen uit de wiskunde naar de overgave aan een willekeurige situatie. Beide polen zijn echter belangrijk voor Andela en het gaat haar om de reis van de een naar de ander. Haar interesse voor exacte vakken ontwikkelde zij op de middelbare school, maar een bèta-wetenschapper is ze nooit geworden. Andela is een kunstenaar voor wie de interactie met haar omgeving - de wederzijdse beïnvloeding - essentieel is.

Stijn Hooijer